Cạnh tranh Mỹ- Trung gia tăng ảnh hưởng ở khu vực Thái Bình Dương

Theo hãng CNN, bắt đầu từ ngày 26/5/2022, Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị đã thực hiện chuyến thăm tới 10 quốc gia Thái Bình Dương kéo dài 10 ngày . Và quốc đảo Solomon là điểm dừng chân đầu tiên của Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị trong chuyến công du ngoại giao khu vực lần này. Chuyến thăm tới một loạt nước ở Thái Bình Dương này nhằm tăng cường sự tham gia của Trung Quốc trong các khía cạnh an ninh, kinh tế và chính trị của Thái Bình Dương.

Trung Quốc đã đề xuất một số thỏa thuận an ninh và kinh tế trên toàn khu vực với một số quốc đảo Thái Bình Dương. Trong cuộc gặp đầu tuần này ở Fiji, Ngoại trưởng Vương Nghị và Ngoại trưởng đến từ 10 quốc đảo khu vực Thái Bình Dương đã nhắc đến một loạt các hoạt động trong những lĩnh vực như giáo dục và y tế.

Mặc dù đã rất nỗ lực nhưng không thỏa thuận này được thông qua. Thay vào đó, Ngoại trưởng Vương Nghị cho biết nhóm họp đã đạt được 5 điểm nhất trí nhưng vẫn cần thảo luận thêm để hình thành thêm sự đồng thuận. 5 lĩnh vực mà ông Vương nêu gồm có phục hồi kinh tế sau đại dịch Covid-19 và các trung tâm mới về nông nghiệp và khắc phục thảm họa. Không có nội dung an ninh. Những điểm này nhấn mạnh đến trọng tâm làm sâu sắc hơn quan hệ đối tác chiến lược và theo đuổi sự phát triển chung không bao gồm lĩnh vực an ninh. Nếu được đồng thuận, hiệp ước sẽ đánh dấu bước tiến đáng kể trong kết nối của Bắc Kinh với khu vực, vốn có tầm quan trọng địa chiến lược ở Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương.

Trong cuộc họp báo ở Fiji, Ngoại trưởng Vương Nghị đã nhắc đến lý do tại sao Trung Quốc lại tích cực hỗ trợ các quốc đảo ở Thái Bình Dương. Ngoại trưởng Vương Nghị khẳng định, sự phát triển và thịnh vượng chung của Trung Quốc cũng như tất cả các nước đang phát triển khác dựa trên sự hòa hợp chung, công bằng hơn và tiến bộ hơn cho khắp thế giới.

Trong suốt chuyến thăm, mặc dù Trung Quốc không ký kết một đại thỏa thuận đa phương nhưng họ vẫn ký được các thỏa thuận song phương nhỏ hơn với một số nước ở khu vực Thái Bình Dương.

Công cụ "gần như hoàn hảo" của Tuần duyên Mỹ

Trong bối cảnh Trung Quốc gia tăng ảnh hưởng ở khu vực, những nỗ lực của Tuần duyên Mỹ trong khu vực hiện không được chú ý nhiều. Tuy nhiên, giới quan sát nhìn nhận Tuần duyên Mỹ đóng vai trò quan trọng và là một phần trong chiến lược Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương mà chính quyền Tổng thống Mỹ Biden từng tuyên bố trong tháng Hai.

"Chúng tôi sẽ mở rộng sự hiện diện và hợp tác của Lực lượng Bảo vệ bờ biển Mỹ ở Đông Nam Á và Nam Á cũng như các quốc đảo Thái Bình Dương, tập trung vào cố vấn, đào tạo, triển khai và nâng cao năng lực", kế hoạch hành động trong chiến lược nêu rõ.

Trang web của Tuần duyên Mỹ cũng minh họa nỗ lực của lực lượng này trong suốt hai năm qua để giúp đỡ các quốc đảo Thái Bình Dương.

Ông Collin Koh, nhà nghiên cứu tại Trường Nghiên cứu quốc tế S. Rajaratnam ở Singapore cho rằng mối quan hệ mà Lực lượng Bảo vệ Bờ biển Mỹ đã tạo dựng ở các đảo Thái Bình Dương đã có từ rất lâu.

"Mạng lưới quan hệ quốc phòng và an ninh đã được thể chế hóa, đó là điều mà Trung Quốc có thể gặp khó khăn trong giai đoạn tiếp cận mới lần này với các quốc đảo Thái Bình Dương", ông Koh nói thêm.

"Điều đó không đơn giản chỉ là mở rộng mạng lưới quan hệ đối tác mà còn là cạnh tranh địa chính trị, bao gồm cả việc Mỹ đã xây dựng điều này trong khu vực trong nhiều thập kỷ, ông Koh nhấn mạnh.

Khi cá là nguồn thực phẩm chính và là động lực kinh tế chính của các quốc đảo Thái Bình Dương, Lực lượng Bảo vệ bờ biển Mỹ đã khẳng định trọng tâm chiến dịch Thái Bình Dương xanh (Blue Pacific) là ngăn chặn hoạt động đánh bắt bất hợp pháp và không được kiểm soát.

Ông Carl Schuster - cựu Giám đốc phụ trách hoạt động tại Trung tâm Tình báo Liên hợp của Bộ Chỉ huy Thái Bình Dương nhận định Lực lượng Bảo vệ bờ biển Mỹ (USCG) gần như hoàn hảo trong mối quan hệ với các quốc đảo Thái Bình Dương.

"Bạn không thể đánh giá thấp tầm quan trọng của Tuần duyên Mỹ với mối quan hệ ở Thái Bình Dương hiện tại", ông Schuster nói.

Theo CNN, trong khi một số nhà quan sát lưu ý rằng Trung Quốc cũng có Lực lượng bờ bảo vệ bờ biển được trang bị tốt và có thể đảm nhiệm giống như những gì Mỹ đang làm trong khu vực thì ông Koh lại không thấy điều đó có khả năng xảy ra, ít nhất trong thời gian tới.

"Điều đó cho thấy rất khó để Trung Quốc có thể thúc đẩy những điều tương tự ở các quốc đảo Thái Bình Dương giống với những gì Mỹ đang làm", ông Koh nhấn mạnh.