"Đau đầu" tìm kiếm tân đại sứ Mỹ tại Ukraine, Washington kỳ vọng xoay chiều cục diện với Kiev?

Trang Politico đưa tin, các cố vấn của Tổng thống Donald Trump đang "đau đầu" để tìm ra đại sứ Mỹ mới tại Ukraine – một vị trí bỏ trống kể từ khi bà Marie Yovanovitch bị cách chức vào đầu năm nay. Vụ việc liên quan tới bà Yovanovitch cũng chính là một trong những tiêu điểm của cuộc điều tra luận tội nhằm vào ông Trump do phe Dân chủ Hạ viện Mỹ khởi xướng.

Trong những ứng cử viên đang được cân nhắc bao gồm cựu Trung tướng Keith Dayton. Ông Dayton từng có 40 năm làm việc trong quân ngũ và hiện đang là giám đốc của Trung tâm Nghiên cứu An ninh châu Âu George C. Marshall tại Đức. Một nguồn tin từ Thượng viện Mỹ cho hay, Tổng thống Trump thích ông Dayton còn cựu chiến binh "sẵn sàng đảm nhận công việc này".

Giới chức Kiev và Washington kỳ vọng, một vị đại sứ mới có thể giúp ổn định mối quan hệ đang ngày càng trở nên mong manh giữa hai nước, trong bối cảnh ông Trump đang bị cáo buộc đã lạm dụng quyền lực để ép Ukraine mở cuộc điều tra nhằm vào đối thủ chính trị Đảng Dân chủ Joe Biden.

Cựu cố vấn Thượng viện chuyên về vấn đề Ukraine Daniel Vajdich nhận định: "có một khoảng trống mang tính cá nhân trong các vấn đề trên khiến sứ mệnh tìm ra một đại sứ - vừa mang tính chính trị vừa được chấp nhận bởi Bộ Ngoại giao, trở nên rất có lợi".

Theo truyền thông Ukraine, Kiev cũng vừa quyết định một đại sứ mới tại Mỹ. Ông Volodymyr Yelchenko – hiện đang là đại sứ Ukraine tại Liên Hợp Quốc, sẽ sớm thay thế ông Valeriy Chaly, người từng công khai chỉ trích lập trường của Tổng thống Trump về vấn đề Crimea.

Chính quyền Trump thừa nhận những thách thức trong việc theo đuổi một chính sách Ukraine "bình thường" bởi vì "những chú ý và tiêu điểm chính trị khổng lồ" mà cuộc điều tra luận tội đem lại. Tuy nhiên, ông Vajdich nhấn mạnh, Mỹ và Ukraine có các lợi ích chung. "Họ hoàn toàn thống nhất với nhau về Nord Stream", vị cố vấn đề cập tới đường ống khí đốt gây tranh cãi từ Nga tới châu Âu hiện đang vấp phải sự phản đối kịch liệt từ cả Washington và Kiev.

Bên cạnh đó, trong khi người Ukraine đánh giá cao viện trợ vũ khí của Mỹ, Tổng thống Trump cũng hài lòng khi gần đây hai nhà lãnh đạo Ukraine, Nga là Volodymyr Zelensky và Vladimir Putin đã trực tiếp gặp gỡ nhằm giải quyết xung đột giữa hai bên.

Trang Politico nhận định, hiện khó có thể khẳng định ai là người đang phụ trách chính sách của Mỹ dành cho Ukraine.

Cả quyền đại sứ Mỹ tại Ukraine William Taylor và Đại sứ Mỹ tại EU Gordon Sondland được cho là đang bị cô lập sau khi tham gia điều trần trước quốc hội. Tương tự, Tổng thống Trump cũng đã chỉ trích chuyên gia hàng đầu về Ukraine tại Hội đồng An ninh Quốc gia Aleander Vindman vì cung cấp lời khai cho Hạ viện; trong khi đặc phái viên đặc biệt cho đàm phán Ukraine Kurt Volker từ chức.

Một quan chức trong chính quyền Trump tiết lộ, Ngoại trưởng Mike Pompeo đang ngày càng tham gia nhiều hơn vào chính sách Ukraine. Dự kiến tháng sau ông sẽ có chuyến công du tới Kiev.

Một gương mặt khác cũng trong "tầm ngắm" thay thế bà Yovanovitch là Philip Reeker, hiện là quyền trợ lý Ngoại trưởng phụ trách về châu Âu và Âu-Á. Đáng chú ý trong phiên phiên điều trần kín trước các nhà điều tra Hạ viện hồi tháng 10, ông Reeker từng nhắc tới quá trình tìm kiếm một đại sứ Mỹ mới tại Ukraine. Ngoài ra, ông còn tiết lộ, mình đã từng được đề nghị thay thế cho bà Yovanovitch vào mùa đông năm 2018 nhưng sau đó, người được lựa chọn lại là ông Taylor.

Giới chuyên gia đối ngoại bày tỏ ý kiến khác nhau về liệu đại sứ tiếp theo nên được bổ nhiệm theo tính chất chính trị hay là người từng hoạt động trong cơ quan ngoại giao như bà Yovanovitch. Ông Dayton được đánh giá là lựa chọn có nhiều tiềm năng nhất. Việc ông từng ở trong quân ngũ nhưng không phải là một nhà ngoại giao kỳ cựu, khiến trường hợp của ông tương tự như mô hình đang được Mỹ áp dụng tại Hàn Quốc - nơi ông Trump đã chỉ định một cựu đô đốc Hải quân làm đại sứ Mỹ.

Một số ý kiến nhận định, trong bối cảnh điều tra luận tội, một nhân vật có bề dày hoạt động ngoại giao sẽ dễ được thông qua hơn. Tuy nhiên, với "truyền thống" hoài nghi các nhân viên chính phủ của Tổng thống Trump, nhiều khả năng một lựa chọn từ bên ngoài sẽ giành được niềm tin của ông hơn.

"Một đại sứ mang tính chính trị không phải là điều xấu", một cựu quan chức cấp cao Đảng Dân chủ nói. "Chúng tôi cho rằng, Nhà Trắng sẽ mất nhiều thời gian để tìm kiếm một ứng cử viên Cộng hòa không có mối quan hệ với Rudy Giuliani, Parnas hoặc Fruman". Hai doanh nhân Lev Parnas và Igor Fruman đã giúp luật sư riêng của Tổng thống Trump Giuliani tìm kiếm các thông tin về hai cha con Joe Biden và Hunter Biden tại Ukraine, cũng như vận động để bà Yovanovitch bị cách chức sớm. Luật sư Giuliani từng nói với tờ New York Times rằng, ông "cần bà Yovanovitch phải rời đi bởi vì "bà ta sẽ khiến điều tra trở nên khó khăn cho mọi người".

Vị tân đại sứ có thể giúp bình thường hóa quan hệ giữa Mỹ và Ukraine trong tư cách một người được Washington chính thức bổ nhiệm. Tuy nhiên, nhà phân tích từ Quỹ Hòa bình Quốc tế Carnegie Andrew Weiss cảnh báo, cho dù xuất phát từ hoàn cảnh nào, người đó gần như chắc chắn sẽ phải đối mặt với khoảng thời gian khó khăn để thuyết phục Ukraine rằng, ông hoặc bà ta đang đại diện cho Tổng thống Trump.

"Chúng ta cần phải có sự tái đánh giá mang tính thống nhất và từ hai đảng về tầm quan trọng của Ukraine", ông Weiss chỉ ra, "và có lẽ một nhân vật quân sự cấp cao hoặc một chính trị gia Mỹ đã về hưu có thể làm điều đó. Tuy nhiên, đây phải là một người nói lên tiếng nói của Tổng thống Trump, đồng thời cần có một sự tái xem xét gần như toàn bộ những lập trường đã tuyên bố của ông ấy về Ukraine".