Hồi đáp đề xuất "liên minh quân sự" của Tổng thống Putin, Trung Quốc chỉ ra giới hạn trong quan hệ với Nga

"Có thể tưởng tượng ra mọi thứ", ông Putin trả lời trong một cuộc thảo luận vào giữa tuần trước tại Câu lạc bộ Valdai khi được hỏi liệu có khả năng hình thành một liên minh quân sự giữa Trung Quốc và Nga hay không.

Nhà lãnh đạo Nga giải thích, nguyên nhân khiến một thỏa thuận như trên chưa được thúc đẩy không phải do hai bên có khó khăn gì, mà chỉ là điều đó vẫn chưa thực sự cần thiết.

"Chúng ta luôn nhận định mối quan hệ song phương đã đạt tới một mức độ tương tác và tin cậy tới mức không cần thiết phải có một liên minh quân sự, nhưng về mặt lý thuyết, hoàn toàn có thể tưởng tượng ra một thứ như vậy", ông Putin nói.

Theo ông, hiện không có dự án nào liên quan tới thành lập liên minh quân sự Nga-Trung, nhưng "nhìn chung, chúng tôi sẽ không loại trừ nó".

Một ngày sau đó, trong buổi họp báo hôm thứ Sáu (23/10) tại Bắc Kiinh, một phóng viên đã nhắc lại chủ đề này với phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Zhao Lijian.

"Trung Quốc đã biết về những phát biểu tích cực của Tổng thống Putin về quan hệ Trung-Nga… trong đó, mối quan hệ song phương cấp cao và đặc biệt của chúng tôi đã được đề cập", ông Zhao cho hay.

Người phát ngôn cũng nhấn mạnh, mọi thứ đều có thể xảy ra đặc biệt khi mối quan hệ giữa Trung Quốc và Nga đang ngày càng phát triển.

"Không có giới hạn trong tình hữu nghị truyền thống Trung-Nga và không có vùng hạn chế cho việc mở rộng hợp tác giữa hai bên", ông Zhao nói. "Dưới sự chỉ đạo chiến lược của Chủ tịch Tập và Tổng thống Putin, sự tin tưởng chính trị lẫn nhau và hợp tác chiến lược song phương đã được mở rộng".

Hai nước Nga và Trung Quốc từng sở hữu mối quan hệ phức tạp trong quá khứ. Tuy nhiên, quan hệ song phương không ngừng được thắt chặt và củng cố kể từ khi ông Putin và sau đó là tới ông Tập Cận Bình lần lượt lên nắm quyền.

Mặc dù còn nhiều khác biệt, nhưng hai nước hiện đang có nhiều điểm chung hơn bao giờ hết.

Về mặt kinh tế, hai ông Tập và Putin không ngừng nỗ lực kết nối Sáng kiến Vành đai và Con đường của Trung Quốc với Liên minh Kinh tế Á-Âu của Nga - nhằm giúp kéo cân bằng quyền lực tài chính quốc tế nghiêng về phía Đông nhiều hơn. Mặc dù Nga có nền kinh tế quy mô nhỏ hơn nhiều so với Trung Quốc và đem tới những thách thức cho thương mại song phương, nhưng nguồn tài nguyên thiên nhiên to lớn của quốc gia châu Âu lại trở thành một điểm thu hút cho đối tác thương mại đến từ châu Á.

Hồi tháng Mười Hai, Trung Quốc và Nga đã khánh thành đường ống dẫn khí đốt chung Siberia. Cũng trong năm ngoái, hai nước công bố mục tiêu gia tăng gấp đôi giá trị thương mại song phương lên mức 200 tỷ/năm vào năm 2024.

Nga cũng giúp thu hẹp sự thiếu hụt kinh nghiệm của quân đội Trung Quốc khi mời Quân đội Giải phóng Nhân dân tham gia các cuộc tập trận nhiều hơn bao giờ hết. Không chỉ mua hệ thống tên lửa đất đối không hiện đại S-400 của Nga, Bắc Kinh còn "đặt hàng" Nga giúp đỡ phát triển một hệ thống cảnh báo tên lửa sớm.

"Chúng tôi đã đạt được mức độ tương tác cao trong lĩnh vực hợp tác công nghệ quân sự và đó có lẽ là điều quan trọng nhất", Tổng thống Putin nói tại CLB Valdal. "Hợp tác không chỉ về trao đổi sản phẩm hoặc mua bán các sản phẩm quân sự mà còn về trao đổi công nghệ".

Người đứng đầu Điện Kremlin cũng ám chỉ sẽ còn có thêm nhiều hợp tác song phương trong thời gian tới. "Có những thứ rất nhạy cảm ở đây", ông Putin chỉ ra. "Tôi sẽ không công khai đề cập nhưng những người bạn Trung Quốc của chúng ta biết về điều đó".

Tổng thống Nga được cho là đang nhắc tới Mỹ.

Đối phó với cả Nga và Trung Quốc là chủ đề xuyên suốt trong một bài phát biểu về "kỷ nguyên cạnh tranh quyền lực mới" của Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Mark Esper tại tổ chức tham vấn chính sách Hội đồng Đại Tây Dương hồi đầu tuần trước.

"Các đối thủ chủ chốt của chúng ta – Trung Quốc và Nga, đang nhanh chóng hiện đại hóa lực lượng vũ trang và sử dụng sức mạnh ngày càng gia tăng của họ để làm ngơ luật lệ quốc tế, vi phạm chủ quyền của các quốc gia nhỏ hơn và thay đổi cân bằng quyền lực theo hướng có lợi cho họ", ông Esper cáo buộc.

Quan chức Mỹ cũng kêu gọi đầu tư nhiều hơn vào quan hệ đối tác nước ngoài nhằm duy trì lợi thế của Lầu Năm góc. Mặc dù lãnh đạo khối liên minh quân sự phương Tây là NATO nhưng Washington hiện cũng tăng cường quan hệ tại phương Đông với Australia, Ấn Độ và Nhật Bản thông qua thể thức Đối thoại An ninh Bốn bên. Cả hai liên minh này đều làm dấy lên những bất an cho Moscow và Bắc Kinh. Nga và Trung Quốc không giấu giếm những e ngại về khả năng triển khai các hệ thống tên lửa tầm trung, đặc biệt sau khi Mỹ rời khỏi Hiệp ước các lực lượng hạt nhân tầm trung 1987 vào năm ngoái.

"Dự định và những tuyên bố của Mỹ về khả năng triển khai tên lửa tầm trung và tầm ngắn tại khu vực châu Á – Thái Bình Dương tất nhiên khiến chúng tôi lo ngại, và rõ ràng chúng tôi phải làm điều gì đó để ứng phó", ông Putin khẳng định.

Tương tự, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc cũng bày tỏ mong muốn hai nước Trung, Nga có thể hợp tác để cùng giải quyết các khó khăn.

"Trung Quốc sẵn sàng hợp tác với Nga để thực thi toàn diện chiến lược quan hệ song phương mà các nhà lãnh đạo của chúng tôi đã đề ra, từ đó đóng góp vào sự nghiệp phát triển chung, tiến hành các hợp tác và liên lạc mang tính chiến lược và đem lại thêm nhiều năng lượng tích cực cho hòa bình và ổn định thế giới", ông Zhao nói.