(Tổ Quốc) - Các quan chức và các nghị sĩ Mỹ bày tỏ lo ngại rằng Trung Quốc đang sử dụng khả năng tiếp cận công nghệ liên quan đến chương trình vũ khí hạt nhân nhằm "dụ dỗ" các đồng minh Mỹ vào trong quỹ đạo địa chính trị của Bắc Kinh.
"Tôi chắc chắn điều đó đang xảy ra", Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo nói trên trang Washington Examiner.
Ảnh minh họa
Theo Washington Examiner, Trung Quốc đã báo cáo hỗ trợ Saudi Arabia xây dựng căn cứ quân sự. Giới thanh tra kiểm soát vũ ví đây là tín hiệu cho thấy Riyadh có thể hợp tác với Bắc Kinh phát triển chương trình hạt nhân của nước này. Nghi ngờ như vậy được đưa ra trong một phiên điều trần ở Thượng viện về thực trạng chính sách Mỹ tại Trung Đông, trong đó tính nhạy cảm của chủ đề này đã ngăn cản thành công một cuộc thảo luận đầy đủ nhưng lại không thể che giấu được sự bất an của Mỹ trước những lợi ích mà kế hoạch an ninh của Riyadh có thể mang lại cho Trung Quốc.
"Tôi đặt ra các thắc mắc về Saudi Arabia và nỗ lực của nước này trong việc phát triển chương trình vật liệu hạt nhân bản địa cũng như các chương trình tên lửa có thể gây bất ổn cho Trung Đông", Thượng nghị sĩ EdMarkey thuộc Đảng Dân chủ đã nói với các quan chức Bộ Ngoại giao Mỹ trong phiên điều trần của Ủy ban Đối thoại. "Nếu Trung Quốc đang giúp đỡ Saudi Arabia ngay bây giờ thì người dân Mỹ cũng có quyền biết điều đó, đặc biệt là trước khi bầu cử Mỹ diễn ra".
Thứ trưởng Bộ Ngoại giao David Hale đã lặp lại vấn đề này và nhấn mạnh rằng tất cả các thông tin giá trị liên quan đến chủ đề này sẽ được xác định và phân loại.
"Phương tiện hiệu quả nhất nhằm ngăn chặn loại hình phổ biến và hoạt động gây mất ổn định này là đảm bảo chúng ta có thể giải quyết các mối đe dọa của Saudi Arabia và hỗ trợ nước này các phương tiện tự vệ", ông Hale – quân chức cấp cao đứng thứ ba tại Bộ Ngoại giao Mỹ nói.
Saudi Arabia liên tục tuyên bố quan tâm đến năng lượng hạt nhân dân sự, tuy nhiên, các nhà phân tích Mỹ trong thời gian dài luôn bày tỏ hoài nghi về các hành động của quốc gia giàu năng lượng dầu mỏ này.
"Một quốc gia có nguồn dầu và khí đốt tự nhiên lớn lại phải tìm kiếm siêu cường hạt nhân vì mục đích gì? Không phải bởi vì họ cần một nguồn năng lượng dồi dào cho quốc gia mà là để tạo cơ hội cho nỗ lực phát triển vũ khí hạt nhân", Nghị sĩ New Jersey – Bob Menendez nói trong phiên điều trần giải thích về nguồn gốc về sự nghi ngờ cua rông rằng Iran muốn có vũ khí hạt nhân.
Mối quan hệ giữa chính sách của Mỹ với Iran và mối quan tâm của Saudi trong vai trò hạt nhân đang gây nhiều tranh cãi bởi các nghị sĩ Dân chủ cho rằng chính quyền Tổng thống Trump muốn rút khỏi thỏa thuận hạt nhân Iran 2015 có thể gây ra hậu quả không mong muốn. Động thái này sẽ khiến cho Iran gia tăng các năng lực hạt nhân và khuyến khích Saudi Arabia theo đuổi khả năng tương tự. Trong khi đó, các quan chức chính quyền Tổng thống Trump vẫn kiên quyết áp đặt các trừng phạt của Mỹ vào Iran sau khi rút khỏi thỏa thuận hạt nhân Iran. Washington cho rằng động thái này sẽ ngăn cản năng lực hạt nhân của quốc gia Hồi giáo.
"Chúng tôi [Mỹ] cho rằng, với áp lực như vậy, một khi cuộc bầu cử kết thúc thì sẽ tiến tới vòng đàm phán với Iran", Đại diện đặc biệt của Bộ Ngoại giao Mỹ Elliot Abrams nói trong phiên điều trần. "Chúng tôi hi vọng khả năng tham gia đàm phán sẽ thông qua thỏa thuận toàn diện bao gồm khía cạnh hạt nhân nhằm ngăn cản Iran tiến tới phát triển vũ khí hạt nhân. Tuy nhiên, Kế hoạch hành động toàn diện chung (JCPOA) đã không làm được điều này.
Ông Hale khẳng định , các quan chức Mỹ đã khuyến khích Saudi Arabia có được thỏa thuận hợp tác điện hạt nhân "tiêu chuẩn vàng", trong đó Riyadh sẽ mua năng lượng hạt nhân dân dụng nhưng không được phép xây dựng hạ tầng công nghiệp hạt nhân đối với chương trình vũ khí hạt nhân.
"Chúng tôi đồng ý rằng có các cam kết tiêu chuẩn vàng. Cách hiệu quả nhất để ngăn chặn kịch bản giả định xảy ra là đảm bảo Saudi Arabia biết rằng Mỹ cũng là đối tác bảo vệ an ninh và Washington đang giải quyết các nhu cầu an ninh chính đáng", ông Hale nhấn mạnh.
Ngoại trưởng Pompeo cũng nhắc đến việc Trung Quốc khả năng đang tiến hành cung cấp tên lửa nhằm gặt hái lợi nhuận tài chính đồng thời thúc đẩy xây dựng liên minh mới với Saudi Arabia.
"Trung Quốc đang phát triển công nghệ này và tích cực thu hút thị trường trên khắp thế giới. Cách thức này giúp Bắc Kinh thu được lợi ích kinh tế và tạo ra các liên minh an ninh", Ngoại trưởng Pompeo nói trên tờ Washington Examiner.
Giới quan sát cũng thừa nhận rằng, các nỗ lực gần đây của chính quyền Tổng thống Trump thúc đẩy thỏa thuận hòa bình giữa Arab và Israel là một nỗ lực ngăn chặn ảnh hưởng của Trung Quốc chia rẽ các quốc gia Trung Đông với Mỹ.
"Đó là lý do tại sao Washington phải có hành động đi trước với Trung Đông. Hiệp ước Abrahma thúc đẩy nỗ lực đầu tư của Mỹ vào các quốc gia này đồng thời tạo cơ hội cho phương Tây kết nối với Trung Đông. Ở cách thức như vậy, Washington muốn Trung Đông hiểu được họ có thể dựa vào những người bạn tốt như Mỹ mà không phải nhìn sang Trung Quốc vì lo ngại an ninh", Ngoại trưởng Pompeo nhấn mạnh.
