(Tổ Quốc) - Lúc này, New START phải được gia hạn.
Theo một bài viết trên tờ National Interest NI, các phái đoàn Hoa Kỳ và Nga dự định gặp nhau tại Geneva vào giữa tháng 7 này để bắt đầu thảo luận về việc gia hạn hiệp ước New START, một trong những hiệp định kiểm soát vũ chủ chốt giới hạn quy mô và sức mạnh và kho vũ khí hạt nhân của Hoa Kỳ và Nga.
Thực hư lập trường cứng rắn của cố vấn John Bolton
Hiệp ước năm 2010 này đang hạn chế cả Hoa Kỳ và Nga chỉ được sở hữu dưới 1.550 đầu đạn hạt nhân chiến lược, trong đó tối đa 700 tên lửa đạn đạo liên lục địa và máy bay ném bom chiến lược.
Nhưng hiệp ước này sẽ hết hạn vào năm 2021. Và các chuyên gia lo ngại rằng, chính quyền của Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump, đặc biệt là cố vấn an ninh quốc gia của Trump, ông John Bolton, có kế hoạch không muốn tiếp tục gia hạn hiệp ước– điều có thể để cho phép nước này tái vũ trang nguyên tử không giới hạn.
Các chuyên gia đang lo ngại về một cuộc chạy đua hạt nhân mới nếu New START hết hạn.
"Trước cuộc họp thượng đỉnh nhóm G20 vào tháng trước tại Nhật Bản, Tổng thống Nga Vladimir Putin cho biết ông dự định sẽ thúc giục Tổng thống Donald Trump xúc tiến việc gia hạn New START", hãng tin AP đưa tin. "Ông Putin cho biết quốc gia của ông đã sẵn sàng đồng ý gia hạn, nhưng Nga không thấy bất kỳ khởi động nào từ người Mỹ mặc dù hiệp ước sẽ hết hạn vào năm 2021".
"Nhóm an ninh quốc gia của ông Trump đã chậm chạp hơn một năm qua về việc bắt đầu đàm phán với Nga để gia hạn [New START] trước khi nó hết hạn vào tháng 2 năm 2021, ông Daryl Kimball, một chuyên gia của Hiệp hội kiểm soát vũ khí ở Hoa Kỳ đã viết. "Lúc này, rõ ràng là ông Bolton đang cố gắng lèo lái để ông Trump loại bỏ New START.
"Chưa có quyết định, nhưng tôi nghĩ điều đó là không thể", ông Bolton đã nói về New START trong một cuộc phỏng vấn vào tháng 6 năm 2019.
"Không có New START, sẽ không có giới hạn về mặt pháp lý và có thể kiểm chứng đối với các kho vũ khí hạt nhân của Hoa Kỳ hoặc Nga lần đầu tiên sau gần nửa thế kỷ", ông Kimball chỉ ra.
Chính trường Mỹ muốn giữ New START
John Sullivan, một thứ trưởng ngoại giao, sẽ dẫn đầu phái đoàn Mỹ tại Geneva, bao gồm các quan chức từ Bộ Ngoại giao, Hội đồng An ninh Quốc gia, Bộ Quốc phòng, Tham mưu trưởng Liên quân và Cơ quan An ninh Quốc gia.
Thứ trưởng ngoại giao Nga Sergei Ryabkov sẽ dẫn đầu phái đoàn của nước này. Tiến trình đàm phán đó đang diễn ra chỉ vài tháng sau khi ông Trump tuyên bố rút Mỹ khỏi hiệp ước Các lực lượng hạt nhân tầm trung INF năm 1987 giới hạn vũ khí hạt nhân tầm trung trên đất liền của Hoa Kỳ và Nga.
Theo NI, chính quyền Trump đã giấu đi câu chuyện về khả năng bỏ rơi New START bằng việc họ muốn có một hiệp ước vũ khí hạt nhân ba chiều mới. Nhưng việc đàm phán một hiệp ước ba chiều có thể mất nhiều năm và không nên ngăn cản việc gia hạn New START.
"Sẽ là sai lầm khi loại bỏ New START với hy vọng đàm phán một thỏa thuận kiểm soát vũ khí hạt nhân toàn diện, tham vọng hơn với Nga và Trung Quốc và khiến nó được phê chuẩn và có hiệu lực", Kimball nói với AP.
Một dự luật được một liên minh lưỡng đảng, do Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại Hạ viện Eliot Engel (phe Dân chủ) và nghị sĩ Mike McCaul (phe Cộng hòa) – một thành viên của ủy ban này, đưa ra đã kêu gọi gia hạn New START miễn là Nga vẫn tuân thủ hoặc cho đến khi một hiệp ước mới, quy định các ràng buộc tương đương hoặc lớn hơn, có hiệu lực.
Dự luật này cũng yêu cầu đánh giá thông tin tình báo về kịch bản New START hết hạn sẽ ảnh hưởng ra sao đến quy mô và tình thế của lực lượng hạt nhân Nga và khả năng tình báo bổ sung cần thiết để bù đắp cho việc không còn thực thi các điều khoản giám sát và minh bạch của hiệp ước.
Trong khi đó, các nghị sĩ Dân chủ Edward Markey và Elizabeth Warren đã đưa ra một dự luật cấm bất kỳ khoản tiền nào tài trợ cho vũ khí hạt nhân vi phạm giới hạn của New START miễn là Nga vẫn duy trì giới hạn hiệp ước. Cách tiếp cận như vậy sẽ hỗ trợ chống lại bất kì sự xóa bỏ hiệp ước nào của cả 2 bên và giúp duy trì sự ổn định chiến lược.
"Nếu ông Trump tiếp tục lắng nghe lời khuyên của Bolton và để New START hết hạn", theo chuyên gia Kimball giải thích, "thì ông ấy có thể sẽ trở thành tổng thống đầu tiên kể từ khi John Kennedy không ký kết ít nhất một thỏa thuận với Nga để giảm thiểu nguy cơ hạt nhân, và ông ấy sẽ mở ra cánh cửa cho một cuộc chạy đua vũ trang hạt nhân mới và nguy hiểm.
