Nóng bỏng chính trường Mỹ năm 2023

Trong năm tới, chính trị Mỹ dự đoán sẽ tiếp tục nóng bỏng trong bối cảnh chính quyền Tổng thống Joe Biden tiếp tục triển khai các chính sách kiềm chế lạm phát, phục hồi nền kinh tế hậu đại dịch COVID-19. Sau khi giành quyền kiểm soát Hạ viện, từ tháng 1/2023, Đảng Cộng hòa sẽ có thêm quyền lực để tăng cường triển khai các chính sách quan trọng của Mỹ về cả đối nội và đối ngoại nhằm hướng tới cuộc bầu cử tổng thống năm 2024.

Ở bối cảnh hiện tại, căng thẳng leo thang ở Ukraine tiếp tục ảnh hưởng đến các nước khác trên thế giới sau hàng loạt cảnh báo lo ngại về các vấn đề kinh tế  toàn cầu, nổi bật là kinh tế Mỹ cũng chịu không ít các áp lực. Cụ thể hơn, trong cuộc khủng hoảng này, chính quyền Tổng thống Joe Biden phải đối mặt với những áp lực rõ ràng từ siêu cường lớn mạnh Trung Quốc và những tiến bộ vượt bậc trong chương trình hạt nhân của Iran hay Triều Tiên.

Đảng Cộng hòa kiểm soát Hạ viện

Washington đang chuẩn bị cho những thay đổi lớn vào năm tới. Đảng Cộng hòa đã giành đủ số ghế tối thiểu (218/435 ghế) để kiểm soát Hạ viện. Khi trở thành phe đa số tại Hạ viện, đảng Cộng hòa sẽ tiến hành các hoạt động thanh tra, thực hiện các cuộc điều trần và không loại trừ khả năng ban hành các trát hầu tòa khi cần thiết. Dư luận Mỹ hiện đang rất quan tâm những ưu tiên mà cơ quan lập pháp do phe Cộng hòa kiểm soát sẽ triển khai cho 2 năm còn lại trong nhiệm kỳ cầm quyền của đảng Dân chủ. Đảng Cộng hòa sẽ có thêm hy vọng về việc tái đắc cử của cựu Tổng thống Donald Trump trong bầu cử 2024. Ông Trump đã thu xếp đề nghị sĩ McCarthy làm Chủ tịch Hạ viện, qua đó xây dựng ekip tái tranh cử vào cuối năm 2024. Tuy nhiên, tiếng nói của ông Trump có thể sẽ không còn nguyên vẹn sau nhiệm kỳ. Trong 4 năm cầm quyền, cựu Tổng thống Trump luôn đặt nước Mỹ tách khỏi phần còn lại, tạo ra không ít căng thẳng trong quan hệ với các tổ chức đa phương và đồng minh thân cận, thậm chí là đối đầu với các cường quốc mới nổi. Trong khi đó, theo các chuyên gia, Chính quyền Tổng thống Joe Biden có thể đã dung hòa hơn, kế thừa một số di sản từ thời của ông Trump nhưng đã điều chỉnh hoàn toàn quỹ đạo đối ngoại của nước Mỹ trong suốt thời gian vừa qua.

Khi Đảng Dân chủ trở thành thiểu số dưới một thế hệ lãnh đạo mới thì khả năng chính phủ đóng cửa sẽ cao hơn so với chế độ lưỡng đảng. Vì vậy, dù muốn hay không, với tuyên bố vào tháng 11, Tổng thống Trump sẽ tiếp tục tham gia vào chiến dịch tranh cử tổng thống nhiệm kỳ tới.

Những yếu tố khác

Căng thẳng leo thang giữa Nga và Ukraine đã tác động đáng kể đến thế giới nói chung và nước Mỹ nói riêng. Mỹ và châu Âu đã và đang phải chấp nhận giá năng lượng cao kỷ lục chưa từng có trong năm 2022, kéo theo đó là những gián đoạn trong chuỗi cung ứng, giá lương thực và thực phẩm tăng mạnh.

Trung Quốc, Nga, Triều Tiên và Iran sẽ tạo ra những thách thức mới cho chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden trong năm 2023. Theo các nhà quan sát, bên cạnh những cạnh tranh gay gắt về thương mại giữa Washington và Bắc Kinh nhiều khả năng sẽ tiếp tục tiếp diễn trong năm 2023 thì mối quan hệ giữa Moscow và Washington được đánh giá là chưa rõ nét trong năm 2023.

Về phía Triều Tiên, đây là quốc gia mà Mỹ có thể sẽ để mắt đến nhiều hơn trong năm tới. Bình Nhưỡng đã thử nghiệm số lượng tên lửa kỷ lục vào năm 2022. Vì vậy, những căng thẳng nhất định về vấn đề hạt nhân Triều Tiên sẽ khiến giới chức Mỹ có thể tiếp tục "đau đầu" trong năm 2023.

Còn Iran, những nỗ lực khôi phục thỏa thuận hạt nhân Iran đang sụp đổ trong năm 2022. Các bên chưa thể tìm thấy điểm chung và chưa bên nào chịu nhượng bộ trước. Năm 2023, dự báo những căng thẳng giữa Mỹ và Iran vẫn tiếp tục. Theo các chuyên gia, Mỹ có thể sẽ tiếp tục thể hiện lập trường cứng rắn hơn nhằm ngăn Tehran thực hiện bất kỳ hành động quân sự nào ảnh hưởng tới lợi ích của Washington và các đồng minh trong khu vực, đặc biệt là sau thất bại của các cuộc đàm phán ở Vienna nhằm tái thiết lập thỏa thuận hạt nhân.  

Ở Trung Đông, các chuyên gia dự báo Washington dự kiến sẽ tiếp tục phát triển quan hệ với các quốc gia Arab chủ chốt, chẳng hạn như Ai Cập, Saudi Arabia và UAE vốn đã được cải thiện vào cuối năm 2022 và sẽ được đa số đảng Cộng hòa ủng hộ. Điều này có nghĩa là phát triển quan hệ theo hướng tích cực và chấp nhận một không gian độc lập về lập trường của các quốc gia này.

Khó khăn về kinh tế

Hiếm khi nền kinh tế Mỹ lại trở nên khó đánh giá như vậy. Vào năm 2022, thế giới đã đối mặt với lạm phát cao nhất trong 40 năm, thị trường chứng khoán lao dốc và tỷ lệ thất nghiệp thấp nhất trong lịch sử. Điều này tạo ra cảm giác lo lắng về phúc lợi kinh tế. Câu hỏi quan trọng trong năm 2023 là liệu chính sách lãi suất khắc nghiệt của Cục Dự trữ liên bang Mỹ có thể nới lỏng mà không gây ra suy thoái kinh tế hay không?

Mặc dù các nhà đầu tư và nhiều chuyên gia kinh tế cũng như lãnh đạo các doanh nghiệp gần đây cảnh báo về nguy cơ kinh tế Mỹ suy thoái trong năm 2023 nhưng chính quyền của Tổng thống Biden vẫn đánh giá điều này khó có thể xảy ra, một phần nhờ kế hoạch chi tiêu liên bang. Dù thế nào đi chăng nữa, những khó khăn trong chi tiêu của Washington có thể gây ra mối đe dọa đối với tăng trưởng. Quan trọng hơn, diễn biến kinh tế  Mỹ sẽ còn ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc bầu cử Mỹ vào năm 2024.

Trong khi đó, hiện tại, Chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden vẫn khẳng định nền kinh tế nước này đang chứng kiến "những điểm rất sáng" sau một vài năm đầy khó khăn đồng thời kỳ vọng kinh tế Mỹ sẽ hướng tới "trạng thái bình ổn mới," một thuật ngữ mới về tăng trưởng chậm lại nhưng ổn định trong năm 2023./.