(Tổ Quốc) - Một nghiên cứu mới đây cho thấy các sông băng khổng lồ phía bắc của Greenland – từ lâu được cho là tương đối ổn định – hiện đang gặp rắc rối.
Hiện tượng sông băng có nguy cơ tan chảy
Theo nghiên cứu được công bố ngày 7/11 trên tạp chí Nature Communications, khi đại dương ấm lên, các thềm băng cuối cùng còn lại ở Greenland đang nhanh chóng suy yếu, làm mất ổn định các sông băng gần đó và đe dọa "đáng kể" đối với mực nước biển dâng cao.
Hình ảnh sông băng ở phía bắc Greenland vào ngày 4/10/ 2023. Các sông băng trong khu vực đang mất ổn định khi các thềm băng tan chảy. Ảnh: CNN
Thềm băng là những lưỡi băng trôi nổi trên đại dương và hoạt động như những con đập ngăn cản các dòng sông băng trên đất liền cũng như làm chậm quá trình mất băng. Khi chúng tan chảy và suy yếu, nhiều băng trên đất liền có thể trượt xuống đại dương, làm mực nước biển dâng cao.
Các nhà khoa học đã phân tích 8 thềm băng ở phía bắc Greenland có khả năng nâng mực nước biển lên 2,1m nếu chúng bị vỡ và tan chảy hoàn toàn.
Ông Romain Millan, nhà nghiên cứu về sông băng tại Đại học Grenoble Alpes ở Pháp và là tác giả của nghiên cứu nhận định những thềm băng này là những tảng băng quan trọng và lớn nhất ở Greenland.
Theo ông Romain Millan, trong khi sông băng ở các khu vực khác của Greenland bắt đầu mất đi khối lượng lớn vào những năm 1980 và 1990 thì cho đến nay, các sông băng ở phía bắc Greenland "vẫn tương đối ổn định".
Tuy nhiên, một nghiên cứu mới trên tạp chí Nature Communications ngày 7/11 cho biết điều này dường như không còn đúng nữa.
Ông Millan và các đồng tác giả đã sử dụng hàng nghìn hình ảnh vệ tinh, cùng với các mô hình khí hậu và phép đo từ hiện trường để hiểu rõ hơn về các động lực và thời gian của những thay đổi lịch sử và hiện tại đối với các thềm băng.
Các tác giả nhận thấy sự gia tăng "đáng kể và trên diện rộng" về tổn thất thềm băng. Theo nghiên cứu, kể từ năm 1978, các thềm băng hỗ trợ các sông băng phía bắc Greenland đã mất hơn 35% tổng khối lượng. Người ta phát hiện ra rằng kể từ đầu những năm 2000, 3 sông băng đã sụp đổ hoàn toàn trong khi 5 sông băng còn lại đang tan chảy và làm mất ổn định các sông băng gần đó.
"Chúng tôi có thể thấy rằng các tảng băng đang suy yếu và đó là thông tin quan trọng mới mà chúng tôi chưa biết vì chúng tôi từng nghĩ rằng khu vực này của Greenland thực sự ổn định", ông Millan nói.
Nghiên cứu cũng nhận ra hiện tượng mất băng xảy ra do sự kết hợp của nhiều yếu tố, bao gồm các khối băng vỡ ra tạo thành tảng băng trôi và gây ra tan chảy trên bề mặt.
Tuy nhiên, nguyên nhân chính vẫn là sự tan chảy ở các dòng hải lưu ấm áp khiến băng tan từ bên dưới. Nghiên cứu phát hiện từ năm 2000 đến năm 2020, tốc độ tan chảy cơ bản đã "gia tăng trên diện rộng" theo sát tăng lên của nhiệt độ đại dương.
Khủng hoảng khí hậu
Những tảng băng trôi khổng lồ tách ra khỏi mặt trước của sông băng Zachariæ Isstrøm vào năm 2016. Ảnh: CNN
Các nhà khoa học cũng ghi nhận những tác động trực tiếp đến sông băng. Khi các thềm băng tan chảy, "các đường tiếp đất" – điểm mà sông băng ngừng chạm đất và bắt đầu nổi – đang rút lui.
"Những ranh giới tự nhiên này thực sự là thông số quan trọng đánh giá mức ổn định của sông băng. Khi đường dây nối đất rút đi thì lượng băng thải ra biển cũng bắt đầu tăng lên", ông Millan nhấn mạnh.
Nếu đại dương tiếp tục ấm lên thì có thể làm suy yếu vĩnh viễn các thềm băng. Và trong một khoảng thời gian nhất định, những thềm băng này thậm chí có thể sụp đổ. Khi đó, ảnh hưởng của các dải băng Greenland sẽ gây ra mực nước biển dâng.
Theo báo cáo, từ năm 2006 đến năm 2018, sự tan chảy của dải băng ở Greenland đã góp phần gây ra 17% mực nước biển dâng cao.
Chuyên gia Millan khẳng định không thể đưa ra khoảng thời gian cụ thể về nguy cơ sụp đổ có thể xảy ra đối với các thềm băng ở Greenland nhưng những thay đổi đang diễn ra nhanh chóng kể từ đầu những năm 2000.
Theo nghiên cứu, sau sự sụp đổ của thềm băng sông băng Zachariæ Isstrøm vào năm 2003, lượng băng đổ ra biển đã tăng gấp đôi. Chuyên gia Millan nói rằng khi ông đến thăm sông băng vào năm 2016 và 2017, những thay đổi ở đây được đánh giá là đáng báo động. Ông mô tả hiện tượng này là "sự hỗn loạn của những tảng băng trôi dạng bảng".
Và tương lai của các sông băng sẽ phụ thuộc rất nhiều vào những gì thế giới có thể làm để giảm ô nhiễm do hành tinh nóng lên.
Báo cáo kêu gọi tiếp tục giám sát để đánh giá tốt hơn cách các thềm băng sẽ ứng phó với biến đổi khí hậu và đặc biệt là dựa trên những phát hiện của nghiên cứu về quá trình tan chảy cơ bản phức tạp và các tác động tiềm tàng đối với mực nước biển dâng.
"Điều này cuối cùng sẽ cung cấp cái nhìn sâu sắc về tương lai của những sông băng này cũng như số phận của các thềm băng lớn hơn ở Nam Cực", báo cáo lưu ý.
Một nghiên cứu gần đây ở Nam Cực cho thấy hiện tượng tan chảy nhanh chóng của các thềm băng ở lục địa này có thể là "không thể tránh khỏi" do tan chảy từ bên dưới.
Sophie Nowicki, một chuyên gia về tảng băng thuộc khoa địa chất tại Đại học Buffalo, người không tham gia vào nghiên cứu nhận định những phát hiện của nghiên cứu này rất có ý nghĩa vì chúng cung cấp cái nhìn sâu sắc về nguồn gốc và tác nhân gây ra những thay đổi đối với dải băng ở Greenland.
"Điều mới là hồ sơ 'dài hạn' và cái nhìn toàn diện về quá trình tiến hóa của thềm băng. Chúng tôi biết rằng sự tan chảy cơ bản của thềm băng có liên quan đến nhiệt độ đại dương, nhưng điều thú vị trong nghiên cứu này là đưa ra ý tưởng tốt hơn về thời gian và cường độ của sự thay đổi. Nghiên cứu này cũng bổ sung thêm sự hiểu biết tổng thể về cách các vùng cực ứng phó với cuộc khủng hoảng khí hậu do con người gây ra", bà Sophie Nowicki nhấn mạnh.
