Thượng đỉnh QUAD vạch ra tham vọng Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương

Theo Asia Times, hội nghị thượng đỉnh của nhóm Bộ Tứ QUAD gồm Mỹ, Nhật Bản, Australia và Ấn Độ diễn ra ngày 24/5 tại Tokyo được xem là một trong những sự kiện thượng đỉnh quan trọng nhất về chính sách đối ngoại của khu vực trong năm 2022. Thượng đỉnh QUAD thể hiện sự gia tăng ảnh hưởng của nhóm 4 nước trong khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương. Bốn nước đã tái xác nhận mục tiêu hướng đến một ASEAN phát triển có liên quan đến Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương.

Cuộc họp có sự tham gia của Thủ tướng mới đắc cử Australia Anthony Albanese, Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi, Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida và Tổng thống Mỹ Joe Biden.

QUAD đã ra đời từ năm 2004 nhưng rất ít hoạt động diễn ra. Gần đây, sự hiện diện của QUAD ngày càng rõ ràng hơn. Hội nghị thượng đỉnh ngày 24/5 là cuộc họp thứ hai của nhóm này sau cuộc họp trực tiếp đầu tiên vào năm 2021.

Hiện tại, QUAD đang tìm kiếm mối quan hệ an ninh rộng lớn hơn trong khu vực và hơn thế nữa. Trong tuyên bố chung, QUAD đã thể hiện cam kết kiên định đối với một Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương tự do và cởi mở, bao trùm và khả năng phục hồi.

"Chúng tôi ủng hộ mạnh mẽ các nguyên tắc tự do, pháp quyền, giá trị dân chủ, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ, giải quyết hòa bình tranh chấp mà không đe dọa, sử dụng vũ lực hay hành động đơn phương nhằm thay đổi hiện trạng", tuyên bố nên rõ.

Các nhà lãnh đạo của QUAD nhấn mạnh tầm quan trọng của quá trình hợp tác với các đối tác của khu vực có cùng tầm nhìn về khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương tự do và rộng mở. Ngoài an ninh, QUAD cũng nhấn mạnh đến đầu tư cơ sở hạ tầng ở khu vực và thế giới.

Bên cạnh đó, QUAD cũng tìm kiếm mở rộng hơn 50 tỷ USD về hỗ trợ cơ sở hạ tầng cũng như đầu tư vào khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương trong 5 năm tới. Về lĩnh vực tài chính, QUAD cũng sẽ làm việc để tăng cường năng lực cho các quốc gia cần đối phó với các vấn đề về nợ.

Về tình hình dịch bệnh Covid-19, các bên đã khẳng định vai trò chủ đạo trong việc đóng góp cho hoạt động chống dịch trên toàn thế giới, đảm bảo an toàn sức khỏe tốt hơn và tăng cường hệ thống y tế.

Về vấn đề Triều Tiên, 4 nhà lãnh đạo đã thống nhất tầm quan trọng trong nỗ lực phi hạt nhân hóa trên bán đảo Triều Tiên nhằm mang đến ổn định cho khu vực và thế giới.

Tuyên bố cũng nêu rõ về quá trình hồi phục sau đại dịch Covid-19, biến đổi khí hậu và vũ trụ. Tuy nhiên, các cam kết chắc chắn và mốc thời gian thực hiện trong thực tế vẫn chưa cung cấp chi tiết.

Gia tăng ảnh hưởng khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương

QUAD hiện tăng cường quan hệ đối thoại tập trung vào an ninh hơn là liên minh quân sự.

"Đây không phải là một liên minh mà là cơ chế đối thoại về các vấn đề an ninh quan trọng trong khu vực", ông Jeffrey Robertson, Phó Giáo sư về đối ngoại tại Đại học Yonsei Seoul cho biết.

Theo ông Robertson, bất kỳ một liên minh an ninh nào cũng là một bước quan trọng nhưng cần có có sự đối thoại và thấu hiểu giữa các đối tác để có thể định hướng tốt nhất. Ở giai đoạn này, các đối tác cần thống nhất về một điểm chung.

Trong tháng Một năm nay, Nhật Bản và Australia đã ký kết thỏa thuận hợp tác quốc phòng mang tính lịch sử với tên gọi đầy đủ là Thỏa thuận Tiếp cận qua lại (RAA) nhằm tăng cường hợp tác quân sự chặt chẽ bao gồm cả quân binh và trang thiết bị đồng thời nâng cấp khả năng tương tác.

Cả Australia và Nhật Bản đều đang hướng tới khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương. Trước đó, vào tháng 9/2021, Canberra đã cùng với London và Washington công bố thỏa thuận AUKUS – một thỏa thuận quốc phòng xoay quanh việc cung cấp tàu ngầm hạt nhân cho Canberra.

Vào tháng 4 năm nay, Tokyo và London cũng thông báo bắt đầu đàm phán về RAA. Chính quyền Thủ tướng Boris Johnson cũng đang tìm cách xoay trục về phía đông và năm ngoái đã điều hành nhóm tác chiến tàu sân bay mới qua khu vực này.

Trong khi đó, Nhật Bản hiện cũng đang tiếp tục tìm kiếm các thỏa thuận với các nước Đông Nam Á, tăng cường đầu tư mạnh vào khu vực. Nhật Bản cũng tìm kiếm mở rộng ảnh hưởng trong ngành công nghiệp vũ khí, nâng cao thế trận quốc phòng. Gần đây, Tokyo đã thực hiện các cuộc tập trận chung ở vùng biển ngoài khơi Ấn Độ, Philippines và Singapore.

Và QUAD có thể sớm có thêm thành viên khác. Tân Tổng thống Hàn Quốc Yoon Suk-yeol đã thông báo muốn tham gia nhóm làm việc của QUAD – bước đầu để đăng ký trở thành thành viên./.